دتکتور تیوب گاز یک ابزار قابل حمل و سریع برای شناسایی انواع مختلف گازها در محیط است. این دستگاه از یک لوله شیشه‌ای مهر و موم شده تشکیل شده که حاوی مواد شیمیایی حساس به گاز‌های خاص است. این مواد شیمیایی روی یک بستر بی‌اثر مانند سیلیکا ژل قرار گرفته‌اند تا واکنش‌پذیری آن‌ها حفظ شود. هنگام نمونه‌گیری، هوای حاوی گاز مورد نظر از طریق پمپ نمونه برداری کشیده می‌شود و در صورت وجود گاز هدف، واکنش شیمیایی ایجاد شده باعث تغییر رنگ در یک ناحیه مشخص از لوله می‌شود. طول این ناحیه رنگی متناسب با غلظت گاز است و با مقایسه آن با مقیاس کالیبره شده روی لوله، می‌توان مقدار دقیق گاز را تعیین کرد. دتکتورهای تیوب گاز برای تشخیص گازهای قابل اشتعال، سمی، خفه کننده و همچنین کمبود اکسیژن به کار می‌روند و در صنایع نفت و گاز، شیمیایی، دارویی و بسیاری از صنایع دیگر کاربرد گسترده‌ای دارند.

مزایای و معایب دتکتور تیوب گاز چیست؟

دتکتورهای تیوب گاز در مقایسه با دستگاه‌های گازیاب مجهز به سنسورهای PID یا الکتروشیمیایی، مزایای منحصر به فردی دارند. این دستگاه‌ها توانایی شناسایی طیف گسترده‌ای از گازهای خاص را دارند که ممکن است توسط سنسورهای دیگر قابل تشخیص نباشند. این ویژگی، دتکتورهای تیوب گاز را به ابزاری ارزشمند برای شناسایی ترکیبات گازی پیچیده تبدیل کرده است. علاوه بر این، اندازه‌گیری با تیوب گاز به طور معمول کم‌هزینه بوده و نیاز به کالیبراسیون مکرر ندارد که این امر باعث کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود. با این حال، این دستگاه‌ها دارای محدودیت‌هایی نیز هستند. سرعت پاسخ‌دهی و دقت اندازه‌گیری در دتکتورهای تیوب گاز نسبت به دستگاه‌های مجهز به سنسورهای الکترونیکی کمتر است. همچنین، هر بار اندازه‌گیری نیاز به یک تیوب جدید دارد که این امر می‌تواند هزینه‌های مصرفی را افزایش دهد. به طور کلی، انتخاب بین دتکتور تیوب گاز و دستگاه‌های گازیاب الکترونیکی به نوع گاز مورد اندازه‌گیری، دقت مورد نیاز، سرعت پاسخ‌دهی و محدودیت‌های بودجه بستگی دارد.

سیستم دتکتور تیوب گاز چه اجزایی دارد؟

سیستم دتکتور تیوب گاز یک ابزار کارآمد برای تشخیص و اندازه‌گیری غلظت انواع مختلف گازها در محیط است. این سیستم از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

1. جعبه حاوی دتکتور تیوب گاز

تیوب‌های آشکارساز گاز: این تیوب‌ها قلب تپنده سیستم هستند و هر کدام برای تشخیص یک نوع گاز خاص طراحی شده‌اند. معمولا تیوب‌ها به صورت بسته‌های 10 تایی عرضه می‌شوند.
مواد شیمیایی حساس: داخل هر تیوب، مواد شیمیایی حساسی قرار دارد که با تماس با گاز مورد نظر، واکنش نشان داده و باعث تغییر رنگ در یک ناحیه مشخص از تیوب می‌شود. طول این ناحیه رنگی متناسب با غلظت گاز است.
بستر بی‌اثر: این مواد شیمیایی روی یک بستر بی‌اثر مانند سیلیکا ژل قرار گرفته‌اند تا واکنش‌پذیری آن‌ها حفظ شود.

2. پمپ نمونه‌گیری گاز

کیت پمپ نمونه گیری گاز GV-100S محصول GASTEC

نوع پمپ: پمپ‌های نمونه‌گیری گاز معمولا از نوع پیستونی یا بشکه‌ای هستند.
حجم نمونه‌برداری: این پمپ‌ها قادرند حجم مشخصی از گاز (مثلا 100 میلی‌لیتر) را از محیط نمونه‌برداری کنند.
نگهداری خلاء: پمپ‌ها قابلیت ایجاد و حفظ خلاء را دارند تا نمونه‌گیری به صورت یکنواخت انجام شود.
رابط لوله لاستیکی: در انتهای بشکه پمپ، یک رابط لوله لاستیکی قرار دارد که برای اتصال تیوب آشکارساز گاز به پمپ استفاده می‌شود.

چند نمونه پمپ نمونه‌گیری گاز

نحوه استفاده از دتکتور تیوب گاز

دتکتور تیوب گاز یک ابزار ساده اما کارآمد برای تشخیص سریع و تقریبی غلظت انواع مختلف گازها در محیط است. برای استفاده از این دستگاه، ابتدا باید دتکتور تیوب مناسب برای گاز مورد نظر را انتخاب کنید. سپس دتکتور تیوب را در دستگاه پمپ نمونه برای مخصوص قرار داده و با فشردن پیستون پمپ، نمونه‌ای از هوا را از داخل تیوب عبور دهید. در صورت وجود گاز مورد نظر در هوا، معرف شیمیایی داخل دتکتور تیوب تغییر رنگ داده و طول ستون رنگی ایجاد شده، نشان دهنده غلظت تقریبی گاز است. این طول ستون را می توان با مقیاس مدرج روی دتکتور تیوب مقایسه کرده و غلظت گاز را تعیین کرد. نکته مهم این است که برای هر بار اندازه گیری باید از یک تیوب جدید استفاده شود و قبل از استفاده، دستورالعملهای سازنده را به دقت مطالعه بفرمایید.

به طور خلاصه مراحل استفاده از دتکتور تیوب گاز به شرح زیر است:

انتخاب دتکتور تیوب مناسب
قرار دادن دتکتور تیوب در پمپ نمونه برداری
نمونه برداری از هوا
مشاهده تغییر رنگ و اندازه گیری طول ستون رنگی
مقایسه با مقیاس مدرج و تعیین غلظت گاز

چگونه یک دتکتور تیوب گاز را در پمپ نمونه گیری گاز قرار دهیم؟

بسیاری از پمپ های نمونه گیری گاز حاوی یک برش نوک لوله هستند. کاتر نوک لوله بر روی پمپ نمونه گیری گاز تعبیه شده است تا قبل از وارد کردن لوله در پمپ نمونه گیری گاز، هر دو انتهای لوله آشکارساز گاز را بشکند. برای شکستن نوک آن را در سوراخ کاتر قرار دهید و لوله را به یک طرف خم کنید. لوله باز را در کانکتور لاستیکی ورودی پمپ نمونه گیری گاز قرار دهید. مطمئن شوید که فلش روی لوله آشکارساز گاز به سمت پمپ نمونه گیری گاز باشد. کمی چرخاندن لوله آشکارساز گاز در حین قرار دادن به اطمینان از مهر و موم خوب کمک می کند. در مورد لوله دوتایی ابتدا پیش لوله را به لوله اندازه گیری متصل کرده و سپس لوله اندازه گیری را در ورودی پمپ نمونه گیری گاز قرار دهید.

چگونه نتیجه دتکتور تیوب گاز را بخوانیم؟

غلظت ترکیب آزمایشی را مستقیماً از طول لکه با استفاده از مقیاس چاپ شده روی تیوب بخوانید. نتیجه دتکتور تیوب گاز را بلافاصله (در عرض چند دقیقه) پس از نمونه برداری بخوانید، زیرا ممکن است با گذشت زمان لکه ها محو یا پخش شوند.

معرفی چند نمونه دتکتور تیوب گاز

بهترین شرکت‌های تولیدکننده دتکتور تیوب گاز

انتخاب بهترین شرکت تولیدکننده دتکتور تیوب گاز به عوامل مختلفی مانند نوع گاز مورد اندازه‌گیری، دقت مورد نیاز، محدوده اندازه‌گیری، بودجه و کاربرد خاص شما بستگی دارد. با این حال، چندین شرکت در سراسر جهان به عنوان پیشرو در تولید این تجهیزات شناخته شده‌اند. در ادامه به معرفی برخی از این شرکت‌ها و محصولات آن‌ها می‌پردازیم:

Gastec (ژاپن)

کمپانی GASTEC ژاپن

شرکت Gastec یکی از بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین تولیدکنندگان دتکتور تیوب گاز در جهان است.
طیف گسترده‌ای از تیوب‌های گاز برای تشخیص انواع مختلف گازها را تولید می‌کند.
محصولات این شرکت به دلیل دقت بالا و قابلیت اطمینان، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

Drager (آلمان)

Drager Brand

شرکت Drager با سابقه طولانی در تولید تجهیزات ایمنی، از جمله دتکتور تیوب گاز.
تیوب‌های گاز دراگر برای کاربردهای صنعتی و محیط‌های خطرناک طراحی شده‌اند.
این شرکت به دلیل کیفیت بالا و استانداردهای ایمنی محصولات خود شناخته شده است.

نتیجه گیری

دتکتور تیوب گاز ابزاری ضروری برای شناسایی و اندازه‌گیری دقیق انواع مختلف گازها در محیط‌های صنعتی، آزمایشگاهی و سایر محیط‌های کاری است. این دستگاه با بهره‌گیری از واکنش‌های شیمیایی مواد حساس درون تیوب‌ها، قادر به تشخیص طیف گسترده‌ای از گازها با دقت و سرعت قابل قبولی است. با این حال، محدودیت‌هایی مانند سرعت پاسخ‌دهی کمتر نسبت به دستگاه‌های الکترونیکی و نیاز به تعویض تیوب پس از هر اندازه‌گیری، از جمله نکاتی هستند که در انتخاب این دستگاه باید مد نظر قرار گیرند. شرکت‌های متعددی از جمله Gastec، Drager در زمینه تولید دتکتور تیوب گاز فعالیت می‌کنند و محصولات متنوعی را با کاربردهای مختلف ارائه می‌دهند. انتخاب مناسب‌ترین دتکتور تیوب گاز به نوع گاز مورد اندازه‌گیری، دقت مورد نیاز، شرایط محیطی و بودجه بستگی دارد.

مقالات

دتکتور تیوب گاز چیست؟